Ostatnio wiele mówi się o roli homocysteiny w organizmie. Jest ona we wszystkich komórkach organizmu człowieka - jej podwyższony lub zbyt niski poziom mogą wpływać na ogólną kondycję organizmu. Najlepszym sposobem na sprawdzenie, jaki jest jej poziom w Twoim organizmie, jest badanie poziomu homocysteiny. Sprawdź, jakie są objawy zbyt wysokiego i niskiego poziomu homocysteiny i jaki jest prawidłowy poziom homocysteiny.
Co to jest homocysteina?
Homocysteina jest aminokwasem siarkowym, który nie wchodzi w skład białek. Podwyższony poziom homocysteiny we krwi jest uważany za czynnik ryzyka powstawania wielu chorób. Choć została odkryta w 1932 roku, dopiero w latach 70. XX wieku po raz pierwszy wykryto jej obecność w osoczu. Homocysteina jest obecna we wszystkich komórkach organizmu człowieka. Powstaje dzięki przemianie metioniny; może być także dostarczana wraz z pożywieniem (1).
Jakie są normy homocysteiny w morfologii krwi? Kiedy homocysteina jest za niska?
Badanie poziomu homocysteiny to jeden z biochemicznhych markerów, który ma znaczenie prognostyczne i diagnostyczne w kontekście ryzyka wielu chorób. Wskazuje się, że może mieć znaczenie dla ryzyka rozwoju chorób układu krążenia (tj. zawał serca czy udar mózgu), a także dla niewydolności nerek, niedoczynności tarczycy, niedokrwistości, schorzeń wątroby, a także w przypadku osób wykazujących niedobory żywieniowe (szczególnie gdy chodzi o niedobór kwasu foliowego) (2).
Za górną granicę normy poziomu homocysteiny u dorosłych uznaje się 15 µmol/l; taka sama norma obejmuje dzieci powyżej 15 roku życia. Dla dzieci poniżej tego wieku górna granica normy to 10 µmol/l (3). Ogólnie przyjęty zakres normy to h 5–15 µmol/l (5). Warto jednak pamiętać, że każde laboratorium może stosować odmienne od siebie metody analityczne, których normy mogą się między sobą różnić. Dlatego też właściwa interpretacja wyników stężenia homocysteiny zależna jest od porównania otrzymanych wyników z podanym zakresem referencyjnym; duże znaczenie ma też stan kliniczny pacjenta, indywidualne uwarunkowania zdrowotne i stosowane leki, dlatego też w każdym przypadku warto omówić wyniki z lekarzem (4).
Czy witamina B12 wpływa na poziom homocysteiny?
Tak, poziom homocysteiny jest zależny od witaminy B12. Jest ona kofaktorem przemiany metioniny w homocysteinę. Stężenie homochysteiny w organizmie jest także zależne od witaminy B6 i kwasu foliowego. Dlatego też uznaje się, że dieta bogata w te witaminy może skutecznie wspierać obniżenie poziomu homocysteiny w organizmie (2).
Objawy wysokiego poziomu homocysteiny
Podwyższone stężenie homocysteiny określa się jako hipermonocysteinemię. Jej łagodna forma występuje od 15 do 30 µmol/l; umiarkowana jest wtedy, gdy stężenie wynosi od 31 do 100 µmol/l; z kolei forma ciężka to powyżej 100 µmol/l (1). Badanie normy poziomu homocysteiny to najlepszy sposób by określić jej dokładne stężenie w organizmie. Dzięki temu możliwe jest kontrolowanie poziomu homocysteiny. Jakie są przyczyny wysokiej homocysteiny?
- genetycznie uwarunkowany niedobór homocysteiny lub brak enzymów uczestniczacych w jej metabolizmie (hiperhomocysteinemia pierwotna),
- nabyte niedobory koenzymów przemian homocysteiny do którego może dojść poprzez niedobór folianów oraz witamin B6 i B12 (najczęściej niedobory te są spowodowane przez nieprawidłową wegetariańską dietę lub nowoczesną obróbkę żywności, w wyniku której traci ona znaczną część witamin),
- inne choroby (hiperhomocysteinemia wtórna) - podwyższenie homocysteiny może być związane z niewydolnością nerek, cukrzycą, niedoczynnością tarczycy, niewydolnością wątroby, łuszczycą, białaczką limfoblastyczną i chorobą Cishinga (1).
Czy stres podnosi homocysteinę?
Hiperhomocysteinemia wpływa na stres oksydacyjny. Podwyższone stężenie homocysteiny zmniejsza aktywność enzymów antyoksydacyjnych komórek nerwowych i prowadzi do ich śmierci. Zwiększenie stresu oksydacyjnego wiąże się ze zwiększeniem produkcji podtlenku i nadtlenku wodoru, zmniejszeniem aktywności peroksydazy glutationu, zmniejszeniem biodostępności tlenku azotu i redukcją stężeń witamin C, A i E. Stres to jeden z czynników środowiskowych, który ma wpływ na poziom homocysteiny (3). Inne przyczyny wysokiej homocysteiny mogą być genetyczne, fizjologiczne, patologiczne (związane z chorobami) lub związane ze stylem życia (mogą dotyczyć np. suplementacja, wysiłek fizyczny, używki) (3).
Co obniża homocysteinę?
Kontrolowanie poziomu homochysteiny jest dla wielu osób bardzo istotne. Monitorowanie stęzenia homocysteiny poprzez badania w długotrwałej perspektywie pozwala mieć je pod kontrolą. Co jednak zrobić, gdy pojawi się podwyższony poziom homocysteiny? Jak sobie z nim radzić i obniżyć poziom homocysteiny?
- w procesie metabolizmu homocysteiny niezbędne są foliany oraz witaminy B6 i B12: kwas foliowy jest zużywany ilościowo; witaminy B6 i B12 nie biorą bezpośredniego udziału w reakcji, dlatego warto podawać je łącznie, a przynajmniej suplementować kwas foliowy,
- w profilaktyce hiperhomocysteinemii zaleca się spożywanie i 400 µg dziennie, witaminy B12 – 3 µg i witaminy B6 – 2 mg,
- witaminy te możesz suplementować lub przyjmować wraz z pożywieniem: właściwa dieta jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na te witaminy,
- foliany znajdziesz w drożdżach i zielonych warzywach (szpinaku, brokułach, brukselce), a także w wątróbce, mięsie drobiowym, jajach, fermentowanych produktach mlecznych, roślinach strączkowych, otrębach, płatkach owsianych, pomarańczach i pełnoziarnistym pieczywie pszennym lub żytnim,
- witaminę B12 możesz dostarczyć organizmowi wraz z jedzeniem produktów pochodzenia zwierzęcego (podrobów, mięsa, ryb, jaj i produktów mlecznych),
- witamina B6 jest w mięsie, rybach, nasionach strączkowych, ziarnach zbóż, papryce, brukselce, kapuście, szpinaku, marchwi i bananach (1).
Jak obniżyć wysoki poziom homocysteiny: podsumowanie
Kontrolowanie poziomu homocysteiny w istotny sposób może należeć do profilaktyki prozdrowotnej. Regularne badanie stężenia homocysteiny warto wykonywać przede wszystkim po to, by móc zareagować i ustrzec się przez ryzykiem rozwoju wielu chorób. W tym celu warto przede wszystkim pamiętać o folianach, witaminie B6 i B12 - możesz je przyjmować wraz z pożywieniem lub dodatkowo suplementować nimi zbilansowaną dietę. Sprawdź, jakie produkty znajdziesz na Go Herbs.
Źródła:
1. Gąsiorowska D., Korzeniowska K., Jabłecka A., Homocysteina, Farmacja Współczesna 2008, 1: 169-175
2. Grupa Diagnostyka, Homocysteina (https://grupadiagnostyka.pl/app/uploads/2022/06/homocysteina-2015a.pdf; 30.05.2025)
3. Winczewska-Wiktor A., Malendowicz-Major B., Steinborn B., Rola homocysteiny w fizjologicznym rozwoju i patofizjologii zaburzeń układu nerwowego u dzieci, Neurologia Dziecięca, vol. 21/2012, nr. 42: 11-21
4. Diagnostyka+, Badania Homocysteina (https://diag.pl/sklep/badania/homocysteina/; 30.05.2025)
5. Wichlińska-Lipka M., Nyka W., Rola homocysteiny w patogenezie chorób układu nerwowego, Forum Medycyny Rodzinnej 2008, tom 2, nr 4: 292–297
